کد مطلب:48688 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:5

گنجینه پرسمان » قرآن

قرآن در مورد علم و دانش و انواع آن چه فرموده است؟

قرآن در مورد علم و دانش و اهميت آن مطالب فراواني دارد كه به برخي اشاره ميشود:

1ـ از قرآن مجيد استفاده ميشود خداوند علم و دانش را علت كلي و اساسي آفرينش همة پديدههاي هستي از زمين و آسمان قرار داده و ميفرمايد: اللَّهُ الَّذِي خَلَقَ سَبْعَ سَمَـَوَ َتٍ وَ مِنَ الاْ ئَرْضِ مِثْلَهُنَّ يَتَنَزَّلُ الاْ ئَمْرُ بَيْنَهُنَّ لِتَعْلَمُوَّاْ... ;(طق،12) خداوند كسي است كه هفت آسمان را آفريده و زمين را همسان با آن خلق كرد و تا فرمانش ميان اين دو پديده فرود آيد هدف اين است كه از علم و بصيرت بهرهمند گرديد تا بدانيد كه خداوند به هر چيز توانا است.

2ـ خداوند علم ودانش را از لحاظ شرافت و ارزش در اوج همة مراتب و مقامات قرار داده و حضرت آدمرا به زيور علم ارزش داد و علّم آدم الاسمأ

در اولين سورهاي كه به پيامبر اكرمنازل ميفرمايد ارزش نعمت علم و دانش را بازگو ميكند و به تمام افراد بشر چنين منت گذارده كه در ميان همة پديدههاي هستي وجود آنان را با علم و دانش مشخص و ممتاز ساخته است. ميفرمايد: خَلَقَ الاْ سًِنسَـَنَ مِنْ عَلَقٍ ; # اقْرَأْ وَ رَبُّكَ الاْ ئَكْرَمُ ; # الَّذِي عَلَّمَ بِالْقَلَمِ ;(علق،4 ـ 1) اگر پس از نعمت وجود نعمتي بالاتر از نعمت علم و دانش وجود ميداشت خداوند انسان را با نعمت علم امتياز نميداد بلكه از آن نعمت ياد ميكرد.

3ـ خداوند عالِم را برتر از همه مردم جامعه معرفي فرموده و امتياز و ويژگي آنان را نسبت به ساير افراد چنين بازگو ميكند: ... قُلْ هَلْ يَسْتَوِي الَّذِينَ يعْلَمُونَ وَ الَّذِينَ لاَيَعْلَمُونَ... ;(زمر،9)

4ـ قرآن علمأ و دانشمندان را با پنج امتياز برتري داده و آنها را از ساير مردم ممتاز ساخته است.

اول: ايمان ـ (سورة آل عمران، آيه 7).

دوم: اعتقاد به توحيد و يگانگي خدا (آل عمران، 18)

سوم: اندوه و تأثر و گريستن از ترس پروردگار (اسري، 109)

چهارم: خشوع و انعطاف دروني (اسري، 107)

پنجم: ترس، بيم از خدا (فاطر، 28)

5ـ خداوند از علم و حكمت تعبير كرده و سپس اضافه فرموده كسي كه حكمت به او داده شده در واقع خير به او عطا گرديده (بقره، 285)

6ـ قرآن علم ودانش را به نور تشبيه فرموده و جهل و ناداني را به تاريكي و ظلمت: أَوَ مَن كَانَ مَيْتًا فَأَحْيَيْنَـَهُ وَجَعَلْنَا لَهُو نُورًا يَمْشِي بِهِي فِي النَّاسِ كَمَن مَّثَلُهُو فِي الظُّـلُمَـَتِ لَيْسَ بِخَارِجٍ مِّنْهَا كَذَ َلِكَ زُيِّنَ لِلْكَـَفِرِينَ مَا كَانُواْ يَعْمَلُونَ ;(انعام،122) آيا كسي كه مرده و سپس او را زنده كرديم و نوري براي او قرار داديم كه با آن در ميان مردم راه برود همانند كسي است كه در ظلمتها باشد و از آن خارج نشود.

7ـ خداوند صاحبان علم و دانش را در كنار نام خود و فرشتگان آسماني ياد كرده و آنان را به اين افتخار بزرگ سرافراز فرموده (آل عمران، 16)

8ـ خداوند علمأ و دانشمندان را مانند خود به عنوان افرادي آگاه به اسرار و رموز قرآن مجيد ياد كرده (آل عمران، 7)

9ـ عالم و دانشمند به عنوان شاهد و گواه بر نبوت در كنار خدا قرار گرفته و قرب منزلت او نسبت به ذات الهي خيلي روشن است (سوره رعد، 43)

10ـ از ديدگاه قرآن چندين گروه در سايه ايمان از امتيازات و مقامات ويژهاي برخوردارند يكي از آنها علمأ و دانشمندان هستند (مجادله، 12)(ر.ك: آداب تعليم و تعلم در اسلام، محمدباقر حجتي، ترجمه منية المريد في آداب المفيد و المستفيد، شهيد ثاني ; مهجة البيضأ، فيض كاشاني، ج 1، ص 11 نشر دفتر فرهنگ اسلامي.)

انواع علم: علم داراي انواع و اقسام مختلفي است: الف ـ 1ـ علم ممدوح: علمي كه وسيله كمال و رشد انسان است كه مهمترين آن علم توحيد و خداشناسي است، و بعد از آن علم فقه و شناخت احكام دين.

2ـ علم مذموم: علمي كه سبب گمراهي و غفلت انسان از خدا گردد. مانند: علم سحر و جادوگري كه معلم اين نوع علم شياطين انسي و جني هستند. قرآن ميفرمايد: ...وَلكنّ الشَّيَـَطِينَ كَفَرُواْ يُعَلِّمُونَ النَّاسَ السِّحْرَ... ;(بقره،102) لكن شياطين كفر ورزيدند و به مردم تعليم سحر دادند. اين نوع علم براي انسان ضرر دارد و سبب جدايي بين زن و شوهر ميشود كه در پايان آيه به آن اشاره شد.

ب: علمي كه مربوط به جسم و بدن است مانند علم طب و علمي كه به تطهير باطن و تهذيب نفس مرتبط است مانند علم به خدا و صفات و افعال او و خويشتنشناسي.